ძუძუთი კვება არ არის მხოლოდ ფიზიოლოგიური პროცესი - არამედ ის არის დედის ემოციურ და ფსიქიკურ მდგომარეობასთან მჭიდროდ დაკავშირებული. ახალბედა დედებმა მნიშვნელოვანია იცოდნენ, რომ მათი განწყობა, შფოთვა და სტრესი პირდაპირ შეიძლება აისახოს რძის რაოდენობაზე.

ლაქტაცია - ჰორმონებით მართვადი მექანიზმი

ლაქტაციის პროცესი მთლიანად დამოკიდებულია ჰორმონებზე - ძირითადად პროლაქტინზე და ოქსიტოცინზე.

• პროლაქტინი პასუხისმგებელია რძის წარმოებაზე;

• ოქსიტოცინი კი ე.წ. რძის გაშვების რეფლექსს მართავს - ანუ ეხმარება რძეს ძუძუდან გამოსვლაში.

ორივე ჰორმონი ძლიერად რეაგირებს დედის ემოციურ მდგომარეობაზე.

როგორ მოქმედებს სტრესი?

სტრესი და შფოთვა აფერხებს ოქსიტოცინის გამოყოფას, რის შედეგადაც:

• რთულდება რძის „გაშვება“, ანუ ბავშვმა შესაძლოა ვერ ამოწოვოს არსებული რძე;

• დედას უჩნდება ტკივილი ძუძუს შიგნით სიმკვრივის გამო;

• ჩნდება განცდა, თითქოს „არ არის რძე“, რაც აძლიერებს შფოთვას და ქმნის უარყოფით ციკლს.

სტრესის გამომწვევი მიზეზები შეიძლება იყოს:

• ძილის ნაკლებობა

• ზეწოლა და ზედმეტი მოლოდინები

• არასაკმარისი მხარდაჭერა გარემოსგან

• საკუთარი თავის კრიტიკა („მაინც ვერ ვაკეთებ კარგად“)

პოზიტიური ემოციების გავლენა

დედის სიმშვიდე, მოდუნება და კომფორტული გარემო მნიშვნელოვანი ფაქტორებია ლაქტაციის წარმატებისთვის. როცა დედა თავს უსაფრთხოდ და მყუდროდ გრძნობს, მისი ორგანიზმი უფრო ეფექტურად გამოიმუშავებს ოქსიტოცინს. შედეგად, რძის გამოდინების პროცესი უფრო ბუნებრივად და ნაკლები დაძაბულობით მიმდინარეობს.

გრძელვადიან პერსპექტივაში, ემოციური სტაბილურობა და დადებითი გარემო ხელს უწყობს რძის რაოდენობის სტაბილურ შენარჩუნებას - რაც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია თვეების განმავლობაში ძუძუთი კვების გასაგრძელებლად.

ამ პროცესს დამატებით აძლიერებს:

• ბავშვთან მჭიდრო შეხება (skin-to-skin contact) - ის ამყარებს ჰორმონალურ კავშირს დედასა და შვილს შორის და ასტიმულირებს ლაქტაციას;

• თბილი აბაზანა ან დამამშვიდებელი მუსიკა - ხელს უწყობს მოდუნებას და ამცირებს სტრესის ჰორმონების დონეს;

• მხარდამჭერი გარემო - პარტნიორის, ოჯახის წევრების ან მეგობრების თანადგომა ამცირებს დედის დატვირთვას და აძლევს მას შანსს, მეტად იყოს ფიზიკურად და ემოციურად ჩართული ძუძუთი კვებაში.

რძის რაოდენობა და ემოციური წონასწორობა

დედის თვითშეფასება და ემოციური მდგომარეობა ხშირად უკავშირდება იმას, თუ როგორ აღიქვამს თავის თავს როგორც მეძუძურ დედას. კვლევების მიხედვით:

• დედებს, რომლებიც გრძნობენ მხარდაჭერას და აქვთ პოზიტიური ემოციური ფონი, ხშირად აქვთ მეტი რძე;

• ფსიქოლოგიური დაძაბულობა კი ასოცირებულია ლაქტაციის შეფერხებასთან და ძუძუთი კვების ნაადრევ შეწყვეტასთან.

რა შეუძლია დედას?

ძუძუთი კვების პროცესში დედის ფიზიკური და ემოციური რესურსები გადამწყვეტია. იმისთვის, რომ ლაქტაცია წარმატებით წარიმართოს, დედამ უნდა აღიაროს და მიიღოს საკუთარი საჭიროებები - ძილი, დასვენება, სიწყნარე და ემოციური წონასწორობა არ არის ფუფუნება. ეს არის ბუნებრივი და აუცილებელი პირობა იმ გამოწვევებთან გასამკლავებლად, რომელსაც ახალშობილზე ზრუნვა უკავშირდება.

ხშირად დედებს უჭირთ დახმარების თხოვნა - მაგრამ სიფრთხილით გაზიარებული პასუხისმგებლობა ქმნის ჯანსაღ გარემოს როგორც ბავშვისთვის, ისე დედისთვის. 

ასევე მნიშვნელოვანია სტრესის მართვის მარტივი, ყოველდღიური გზების პოვნა: ღრმა სუნთქვა, სეირნობა, ჩუმად სიმშვიდეში ყოფნის საშუალება ან უბრალოდ რამდენიმე წუთი საკუთარ თავთან. ეს ყველაფერი ეხმარება დედას ჰორმონალური ფონის დაბალანსებაში და ემოციური სტაბილურობის შენარჩუნებაში.

და რაც მთავარია - ყველა დედას სჭირდება სითბო, დაფასება და თვითშეგრძნება, რომ არ არის ვალდებული იყოს მუდმივად იდეალური.